Al eerder heb ik conflict gedefinieerd als ‘ een meningsverschil + emotie, dat ont-ordend. Friedrich Glasl gaat in zijn definitie van conflict er vanuit dat meningsverschil staat voor verschil in waarnemen, denken, voelen en willen. Een conflict ontstaat als in interactie de ene actor (individu, groep, organisatie) bij de verwerkelijking van diens waarnemen, denken, voelen en/ of willen, wordt gehinderd door een andere actor.
Conflict als kunst: verbinden
Deze definitie is buitengewoon interessant, omdat Glasl in tegenstelling tot anderen, een gelaagdheid in verschillen aanbrengt en zo ook andere niveaus van menselijk functioneren meeneemt. De meeste definities beperken zich tot het rationele of cognitieve niveau. Het maakt tevens duidelijk waar een verschil zich tot conflict ontwikkelt. De (negatieve) emotie doet zijn intrede als de ene actor in het handelen een belemmering ervaart in de verwerkelijking van het verschil. Het maakt niet uit of dat handelen bewust of onbewust is en het blijft in het midden of het opzettelijk gericht is op de belemmering.
Met emotie is het net als met conflicten, mensen worden zich het pas bewust als het buitenproportioneel wordt. Veelal wordt de oorzaak in de inhoud en bij de ander gezocht. Maar is het niet zo dat de emotie te maken heeft met het gevoel van onmacht, angst of boosheid dat je jezelf niet bij machte ziet om de situatie te sturen in een richting waar je naar verlangt of behoefte aan hebt? Of dat het een repeterend patroon is van eigen gedrag dat aan de basis ligt van de situatie waarin je terecht komt?
Conflict als kunst: verbinden en aanspreken
Een mooi voorbeeld kwam ik tegen in de zorgsector. Ouders van een kind met beperkingen zagen dat het niet goed ging met hun kind op de groep waarin zij geplaatst was. Zij gaven bij de groepsleiding aan dat zij hun kind graag op een andere groep geplaatst wilden hebben. Dat weigerde de groepsleiding en die bood aan een oplossing binnen de huidige situatie. Deze oplossing werd ingegeven door de richtlijn vanuit het management om de groepen gevuld te houden. de groepsleiding was bang voor een conflict met de betreffende manager en ontweek dat liever. Het gevolg was een conflict met de ouders en belangrijker nog een niet passende omgeving voor het betrokken kind.
Het gevolg:
In het onderhavige geval hebben de ouders vervolgens zelf bij de manager aangeklopt en toen ze daar in hun beleving geen gehoor kregen hebben zij zich gemeld bij de raad van bestuur. Hun ingrijpen heeft ertoe geleid dat er een passende oplossing is gevonden.
De voorzitter van de raad van bestuur pleit ervoor dat er in zijn organisatie meer ‘ruzie’ gemaakt wordt. Wat hij daarmee bedoelt is dat het gewenst is in dit soort situaties dat de professionals in de uitvoering de manager aanspreekt over de gevolgen van de richtlijnen en het beleid voor de client, maar ook voor hun werkplezier en professionele waarden. Als de manager en professional daar geen passende uitweg in vinden dat de manager dan zijn directie of raad van bestuur aanspreekt. Als daar dan opnieuw geen passende oplossing te vinden is kan die op zijn beurt politiek en bestuur aanspreken.
Toen ik met professionals in de zorg deze casus besprak bleek het een voor hen herkenbaar patroon. Duidelijk werd dat het geen uitzonderlijke situatie was. Het bleek een veel voorkomend patroon te zijn dat werkers, managers en bestuur elkaar niet aanspreken op wat hen drijft en wat hen daarin beperkt. De professionals werden zich bewust dat zij daarmee concessies deden aan hun professionele waarden en daardoor de verbinding met ouders, collega’s en leidinggevenden verloren. Voor velen een onbewust proces, maar tegelijk een verklaring waarom ze minder voldoening uit hun werk haalden.
Conflict als kunst: zelfsturing
Conflict is in mijn visie bovenal een (zelf)sturingsvraagstuk. Wat stuurt je en waarop stuur je in het complexe en dynamische veld van verschillen? Daar aandacht aan te geven zorgt ervoor dat je in verbinding blijft met je eigen inspiratie en beleving. Daar aandacht aan geven in interactie met anderen kan door aanspreekbaar te zijn en anderen daarop aan te spreken. Het brengt in interactie de gezamenlijke aandacht op wat er echt speelt, toe doet: het onderzoeken en verkennen van verschillen.
Aanspreken en aanspreekbaar zijn verbindt en maakt ruimte en creativiteit om (op)nieuw(e) betekenis te geven, ge-waar-worden. Dat is zin geven aan conflicten: verschillen die tegenstelling (lijken te) zijn!
Hoe geef jij zin aan conflicten? Deel jouw ervaring of commentaar met andere bezoekers!
Auteur Bas Delleman
Wil je meer weten over ons opleidingsinstituut of wil je graag aanvullende informatie over de opleidingen? Met onze ervaring, aanpak gericht op persoonlijke ontwikkeling en unieke visie op conflicten hebben we altijd een opleiding of leertraject die aansluit bij jouw leervraag.
